Yangi Oʻzbekiston — Yangi Konstitutsiya asosida taraqqiyot sari

Har bir davlatning taraqqiyoti, xalqning farovonligi va huquqiy kafolatlari uning Asosiy Qonuni — Konstitutsiyasiga bogʻliq.
 Konstitutsiya — bu davlat va jamiyat hayotini belgilab beruvchi, inson huquqlari va erkinliklarini kafolatlovchi muqaddas hujjatdir.
2023-yil 30-aprel kuni mamlakatimizda umumxalq referendumi oʻtkazilib, uning yakunlariga koʻra yangi tahrirdagi Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilindi. U 2023-yil 1-maydan kuchga kirdi. Bu voqea Yangi Oʻzbekiston tarixida demokratik islohotlarning yangi bosqichini boshlab berdi.
Yangi tahrir — Yangi gʻoyalar va tamoyillar
Yangi Konstitutsiya ishlab chiqilishida xalq fikri va takliflariga keng eʼtibor berildi. Referendum arafasida mamlakat boʻylab millionlab fuqarolarning takliflari oʻrganilib, ularning koʻpchiligi yangi tahrirga kiritildi. Bu — “Xalq davlat idoralariga emas, davlat idoralari xalqka xizmat qiladi” tamoyilining amaldagi ifodasidir.
Yangi tahrirda Konstitutsiya 6 boʻlim, 27 bob va 155 moddadan iborat boʻlib, undagi qoidalarning 65 foizi yangilangan yoki tubdan takomillashtirilgan.
Asosiy yoʻnalishlar va yangiliklar
1. Inson qadri — oliy qadriyat sifatida
Konstitutsiyaning markazida inson manfaati va qadri turadi. Unda insonning hayot, erkinlik, daxlsizlik, adolatli sud himoyasi, soʻz va fikr erkinligi, diniy eʼtiqod erkinligi kabi huquqlar qonuniy kafolatga ega boʻldi.
Shuningdek, oʻlim jazosi mutlaqo taqiqlandi, fuqarolarning shaxsiy maʼlumotlarini himoya qilish va ommaviy axborot vositalari erkinligi taʼminlandi.
2. Ijtimoiy davlat tamoyili
Yangi tahrirda “Oʻzbekiston ijtimoiy davlat” deb belgilandi. Bu davlatning asosiy vazifasi xalq farovonligini taʼminlash ekanini anglatadi.
Konstitutsiyada quyidagilar belgilandi:
Davlat barcha fuqarolar uchun munosib turmush darajasini kafolatlaydi;
Taʼlim va tibbiyot tizimi barcha uchun ochiq va bepul boʻladi;
Yoshlar, ayollar va nogironligi boʻlgan shaxslar huquqlari qoʻshimcha kafolatlar bilan taʼminlanadi;
Past daromadli aholi qatlamlariga ijtimoiy yordam koʻrsatish davlat majburiyati sifatida belgilandi.
3. Fuqarolik jamiyati va xalq hokimiyatini mustahkamlash
Konstitutsiyada xalqning davlat boshqaruvidagi ishtiroki kengaytirildi. Fuqarolarning petitsiya yoki jamoaviy murojaatlar orqali qonun ijodkorligi jarayoniga taʼsir koʻrsatish huquqi mustahkamlandi.
Bu — haqiqiy fuqarolik jamiyati sari muhim qadam boʻldi.
4. Davlat boshqaruvi tizimidagi oʻzgarishlar
Prezident vakolati 5-yildan 7-yilgacha uzaytirildi;
Bir shaxs ikki muddatdan ortiq prezident boʻla olmaydi;
Senat tarkibi qisqartirildi, xalq vakillari va qonun chiqaruvchi organlarning rolini kuchaytirishga eʼtibor berildi;
Sud hokimiyatining mustaqilligi va adolatli sud muhitini taʼminlashga qaratilgan qoidalar kiritildi.
5. Ekologiya va kelajak avlodlar manfaatlari
Yangi tahrirda atrof-muhitni muhofaza qilish, tabiatni asrash va suv, yer resurslaridan oqilona foydalanish borasidagi qoidalar alohida bobda belgilandi.
Davlat ekologik xavfsizlikni taʼminlash va kelajak avlodlar manfaatini himoya qilish uchun javobgar hisoblanadi.
Yangi tahrirdagi Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi — bu xalqimiz irodasi va zamon talablarining uygʻunligidir. U inson huquqlarini ustuvor qiymat sifatida belgilab, ijtimoiy adolat, xalqparvarlik va huquqiy davlat tamoyillarini mustahkamlaydi.
Asosiy qomusimiz xalqimizning kelajakka ishonchi, yurtimizning taraqqiyot yoʻlidagi yoʻl xaritasi va milliy gʻururimizning timsoliga aylandi.
Har bir fuqaro Konstitutsiyani bilishi, unga amal qilishi va uni hayotga tatbiq etishi — Yangi Oʻzbekistonning yuksak huquqiy madaniyatiga hissa qoʻshish demakdir.

  Alisher Rasulev,

Shahar hokimligi bosh yuriskonsulti.