Ўзбекистон ЮНЕСКОга 1993 йилда мустақил давлат сифатида аъзо бўлган ва бу Ташкилот билан унинг ҳар бир соҳадаги ишларида фаол иштирок этиб келмоқда. Республикада қилинаётган ишларни кўриб, 1997 йилда Ташкилотга аъзо мамлакатлар Ўзбекистон Республикасини 4 йилга Бошқарув Қўмитага бошқарув органига сайлаган. Шу йўсинда, 2009 йилдан 2013 йилгача Ўзбекистон ЮНЕСКОнинг Бошқарув Қўмитасига аъзо сифатида қайтадан сайланган. Тарихий аҳамиятга эга бўлган воқеалардан бири, 1998 йил 6-7 ноябрь кунлари Ўзбекистонда ЮНЕСКО Бошқарув Қўмитасининг охирги 155-мажлиси бўлиб ўтган, унга кўра Тошкент декларацияси “Аъзо мамлакатларда ЮНЕСКОнинг фаолияти ва маданияти” қабул қилинган. ЮНЕСКО раҳбарлигида Ўзбекистон халқи учун муҳим бўлган, тарихга, фанга, дунё халқлари маданиятига ҳисса қўшган олимларнинг сана ва юбилейлар нишонланиши кўзда тутилди. Улардан:
• астроном олим Мирзо Улуғбекнинг 600-йиллиги
• Амир Темурнинг 660- йиллиги
• олим Аль-Фарғонийнинг 1200-йиллиги
• олим ва теолог Ал-Бухорийнинг 1225- йиллиги
• олим ва рассом Камолиддин Беҳзоднинг 545-йиллиги
Бундан ташқари, ЮНЕСКО раҳбарлигида ва ҳамкорлигида Бухоро ва Хива шаҳарларининг 2500 йиллик, Шахрисабз ва Қаршининг 2700 йиллик, шунингдек, Самарқанд шаҳрининг 2750 йиллиги ва Тошкент шаҳрининг 2200 йиллик юбилейлари тантанали нишонланган. ЮНЕСКОнинг бевосита кўмагида Самарқанд шаҳрида Марказий-Осиё Халқаро тадқиқот институти тузилди. Ўзбекистоннинг турли ҳудудларида 10та кафедра ва ЮНЕСКОнинг 10та ижтимоий-таълим марказлари муваффақиятли фаолият юритмоқда, шунингдек, ЮНЕСКО тасаввуридаги 46 та мактаб мавжуд. ЮНЕСКО билан ҳамкорлик йилларида Республикада шундай лойиҳалар амалга оширилган:
• “Лойдан ясалган маданий мерос мажмуалари, маҳаллий мутахассисларнинг малакасини ошириш, Буюк Ипак Йўли бўйида жойлашган маданий мерос мажмуаларини рўйхаттан ўтказиш”;
• “Хоразм вилоятидаги сув ва ер ресурслари Иқтисодий ва экологик реструктуризацияси”;
• “Ўзбекистондаги будда мероси объектларини сақламоқ”;
• “Ўзбекистоннинг кулолчилик санъати”;
• “Шошмақом”ни сақлаш, ривожлантириш ва келажак авлодга етказиш”;
• “Ўзбек гиламларини тайёрлаш санъати. Бухоро ва Хивада гилам тўқиш ва бўяш ўқув марказлари очиш”;
• “Бойсун ҳудудининг маданий мероси”.